Zakładanie i rejestracja spółek + Obsługa księgowa + Obsługa prawna
Zob. Kodeks Postępowania Cywilnego
- Art. 11. Prawomocny wyrok karny skazujący wiąże sąd w postępowaniu cywilnym.
- Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.
3.1. Moc wiążąca prawomocnych skazujących wyroków karnych
Art. 11 KPC jest wyrazem dążenia ustawodawcy do wyeliminowania sprzeczności między rozstrzygnięciami sądu karnego i cywilnego.
Wpływ postępowania karnego na cywilne jest różny w zależności od tego, czy postępowanie karne:
- zakończyło się przed wszczęciem postępowania cywilnego,
- prowadzone jest równolegle z postępowaniem cywilnym,
- zostało wszczęte po zakończeniu postępowania cywilnego.
A. Zakończenie post. karnego przed wszczęciem cywilnego
Wyrok prawomocny i skazujący wydany w karnym ma moc wiążącą (prejudycjalną) w postępowaniu cywilnym.
Mocy takiej nie będzie miało orzeczenie niebędące wyrokiem (np. postanowienie).
Sąd cywilny nie jest związany wyrokiem uniewinniającym.
Wyrok uniewinniający = dowód z dokumentu urzędowego
Sąd cywilny związany jest tylko ustaleniami co do popełnienia przestępstwa. Oznacza to, że w postępowaniu cywilnym pozwany nie może bronić się zarzutem, że nie popełnił przestępstwa, za które wcześniej został skazany prawomocnym wyrokiem karnym. Związanie dotyczy, ustalonych w sentencji wyroku, znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia co do czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp.
Zagadnienie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody stanowi domenę sądu cywilnego (art. 362 KC). Badanie okoliczności, czy poszkodowany przyczynił się do powstania szkody, nie może więc być wyłączone spod kognicji tego sądu. Sąd cywilny, dokonując własnych w tym zakresie ustaleń, może dojść do ocen mniej korzystnych od tych, które stanowiły podstawę wyroku karnego.
Związanie ustaleniami winy:
- prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo nieumyślne nie wyłącza w świetle art. 11 KPC możliwości ustalenia w postępowaniu cywilnym, że sprawca działał umyślnie,
- prawomocne skazanie za przestępstwo umyślne wyłącza w świetle art. 11 KPC możliwość ustalenia, że sprawca działał nieumyślnie.
Istotą związania sądu cywilnego ustaleniami wyroku karnego skazującego polega na wyłączeniu możliwości ustalenia w postępowaniu cywilnym, że prawomocny wyrok karny skazujący jest wadliwy. Tymczasem ustalenie przez sąd cywilny, że skazany nie popełnił przestępstwa z winy umyślnej, gdyż działał nieumyślnie, pozwalałoby na wniosek, że wydany przez sąd karny wyrok jest wadliwy i że ukarano sprawcę zbyt surowo.
Do takiego wniosku nie prowadzi ustalenie sądu cywilnego, że sprawca przestępstwa nieumyślnego działał umyślnie. Obowiązująca bowiem w postępowaniu karnym zasada in dubio pro reo może doprowadzić nie tylko do przypisania oskarżonemu o przestępstwo umyślne winy nieumyślnej, ale nawet do uniewinnienia go, a w takiej sytuacji sąd cywilny, wolny od związania wyrażonego w art. 11 KPC, może czynić własne ustalenia zarówno co do faktu popełnienia przestępstwa, jak i rodzaju winy sprawcy.
B. Prowadzenie postępowania karnego równolegle z postępowaniem cywilnym
Jeżeli postępowanie karne i cywilne prowadzone jest równolegle, sąd cywilny - po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy - może na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 KPC zawiesić postępowanie cywilne.
Jeżeli postępowanie karne nie jest rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania karnego, a w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu. Zawieszenie postępowania może trwać aż do prawomocnego zakończenia postępowania karnego, sąd może jednak i wcześniej podjąć zawieszone postępowanie.
C. Wszczęcie post. karnego po zakończeniu postępowania cywilnego
Prawomocny wyrok skazujący wydany w postępowaniu karnym wszczętym po zakończeniu postępowania cywilnego będzie stanowił podstawę wznowienia postępowania cywilnego z przyczyn restytucyjnych (art. 403 § 2 KPC). Jeżeli wyrok w sprawie cywilnej został oparty na prawomocnym skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym wskutek wznowienia postępowania lub uwzględnienia skargi kasacyjnej, żądanie wznowienia postępowania cywilnego będzie także usprawiedliwione (art. 403 § 1 pkt 1 KPC).
3.2. Okoliczności wyłączające prejudycjalność prawomocnych skazujących wyroków karnych
W stosunku do osoby, która jest stroną w procesie cywilnym, ale nie była oskarżona w procesie karnym, zasada związania ustaleniami wyroku karnego nie ma zastosowania. Z reguły dotyczyć to będzie osób ponoszących odpowiedzialność z tytułu ryzyka lub za cudze czyny. Osoby te, nie będąc oskarżonymi w procesie karnym, nie miały wpływu na jego przebieg i ostateczny wynik, mogą więc w postępowaniu cywilnym powoływać się na okoliczności wyłączające ich odpowiedzialność cywilną, choćby okoliczności te przeczyły ustaleniom sądu karnego (art. 11 zd. 2 KPC).
Linki sponsorowane
*** KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH *** *** BIURO RACHUNKOWE *** *** DORADCA PODATKOWY *** ul. Grunwaldzka 38A/5, Poznań tel. (061) 86-888-05 |
